آب زرشک : خواص ، طبع و مضرات زرشک
آب زرشک : خواص ، طبع و مضرات زرشک آماده شد
مصرف طبی زرشک به دوره‌ی مصر باستان می‌رسد که فراعنه و ملکه‌ها، این گیاه را با تخم رازیانه برای درمان طاعون مصرف می‌کردند. زرشک، درختچه‌ای با ساقه‌ای خاردار به ارتفاع چهارمتر است. چوب این درخت قهوه‌ای، قرمز یا زردرنگ، برگ‌های آن بیضی شکل با دندانه‌های اره‌ای، گل‌های آن خوشه‌ای و میوه‌های آن قرمز رنگ، گوشتی، بیضی شکل و دارای طعمی ترش است. انتهای بهار و ابتدای تابستان، فصل شکوفه دادن بوته‌ی زرشک است. این گیاه بومی مناطق معتدل و نیمه استوایی اروپا، آسیا، آفریقا، آمریکای شمالی و آمریکای جنوبی و کشور ایران نیز بزرگ‌ترین تولیدکننده آن در دنیاست. پوست، ریشه و ساقه‌ی این گیاه خاصیت درمانی دارد.
ترکیبات گیاه
در گیاه زرشک آلکالوییدهای بربرین، اکسیاکانتین و بربامین وجود دارد. مقدار آلکالوییدها در پوست و ریشه‌ی زرشک بیشتر از قسمت‌های دیگر است. زرشک گونه‌های مختلفی دارد که مهم‌ترین آنها زرشک بی‌هسته و زرشک با هسته است.
طبیعت زرشک
زرشک از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک و طبیعت پوست ریشه‌ی آن گرم و خشک است.
آشنایی با خواص درمانی
زرشک در سفره‌های بیشتر مردم ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. زرشک پلو، مربای زرشک، سس زرشک، ترشی زرشک و آب زرشک، اسم‌هایی آشناست که طعم، مزه و خواص جالبی دارد.علاوه بر خواص تغذیه‌ای از رنگدانه‌های موجود در چوب و پوست گیاه زرشک برای رنگ کردن چرم و پشم نیز استفاده می‌شود.
زرشک، درمان دیابت
زرشک برای دیابت نوع دو و کاهش وزن بسیار مفید است. بربرین موجود در این گیاه باعث کاهش میزان قند خون، کم شدن چربی‌های موجود در جریان خون و کارکرد بهتر انسولین در بدن می‌شود و وزن بدن حیوان را کم می‌کند. بربرین در فرهنگ‌های مختلف برای درمان اسهال نیز تجویز شده است.
علت بروز دیابت نوع دوم اختلال در کار انسولین است. بربرین کمک می‌کند انسولین خیلی بهتر قند خون را کنترل کرده و به پاک کردن جریان خون از وجود چربی هم کمک می‌کند، همین موضوع باعث می‌شود تا در کاهش وزن بدن هم موثر باشد.
زرشک برای دفع سنگ کلیه
زرشک در درمان بیماریهای قلبی، کلیوی و فشارخون موثر است. زیرا به دلیل داشتن بربرین خاصیت و کاهش دهنده‌ی مقاومت عروق را دارد. هم چنین به علت داشتن اسیدهای آلی ملایم بوده و برای درمان سنگ کلیه مناسب است، این گیاه منقبض کننده‌ی عروق، کاهش تورم و فشارخون و تنظیم کننده‌ی ضربان عضلات قلب است. بربرین، الکالوییدی است که به صورت بلورهای سوزنی شکل و زردرنگ متبلور می‌شود و طعم خیلی تلخی دارد.
زرشک ضد سرماخوردگی
زرشک به دلیل وجود ویتامین B فراوان می‌تواند در پیشگیری از سرماخوردگی نقش بسزایی داشته باشد. همچنین وجود اسیدهای آلی فراوان در این گیاه که سبب مزه‌ی ترش آن می‌شوند، می‌تواند در جذب آهن موثر باشد. ویتامین‌های موجود در زرشک به خصوص ویتامین B1 و B2 می‌توانند عوارض عصبی و پرخاشگری را کاهش دهد.
زرشک سرشار از ویتامین C
برگ‌های گیاه زرشک سرشار از ویتامین C است و خاصیت ملین دارد، میوه‌های آن ادرارآور و خلط‌آور است و برای خوشبو کردن دهان نیز استفاده می‌شود. پوسته، ریشه و ساقه‌ی آن تقویت‌کننده، ضدعفونی‌کننده، صفراآور است. همچنین سولفات موجود در این گیاه علیه سیستم‌های توموری قابل استفاده است، به همین دلیل زرشک را عامل ضد تومور یا سرطان می‌شناسند.
دیگر خواص درمانی
– تقویت کننده‌ی سیستم ایمنی بدن است.
– تصفیه کننده‌ی خون و برای پاکسازی بدن از سموم و مواد زاید مفید است.
– اوره و چربی خون را پایین می‌آورد.
– کبد و کلیه را پاکسازی می‌کند.
– برای طراوت و شادابی پوست مفید است.
– بهترین درمان برای آفت دهان است.
– عملکرد دستگاه گوارش را بهبود می‌بخشد و کوچک کننده‌ی شکم است.
– سنگ کیسه‌ی صفرا را از بین می‌برد.
– عطش را رفع می‌کند.
– بهترین جایگزین برای قرص متفورمین محسوب می‌شود. البته توصیه می‌شود زیر نظر پزشک این گیاه را مصرف کنید.
– تقویت کننده‌ی قلب است.
– خونریزی و بواسیر خونی را درمان می‌کند.
– دم کرده‌ی زرشک را برای برطرف کردن ناراحتی‌های دهان غرغره می‌کنند.
آب زرشک
آب زرشک یکی از نوشیدنی‌هایی است که اگر طبیعی آن قابل دسترس باشد، خواص درمانی واقعا خوبی دارد و می‌توان در معالجه‌ی بسیاری از بیماری‌ها از آن استفاده کرد. نکته‌ی مهم در مورد آب زرشک این است که ابتدا باید زرشک مخصوص آبگیری که از خانواده‌ی زرشک قرمز (زرشک پلویی) است را انتخاب کنی
د. این نوع زرشک جثه‌ای نسبتا بزرگتر از زرشک قرمز، رنگ آلبالویی تیره و هسته دارد. معمولا به «زرشک سیاه» معروف است که در بسیاری عطاری‌ها به صورت تازه و خشک ارائه می‌شود.
طرز تهیه آب زرشک
برای تهیه‌ی آب زرشک طبیعی از دو روش می‌توانید استفاده کنید.
روش اول: ۲۵۰ گرم زرشک سیاه را پس از تهیه و پاکسازی با آب سرد به صورت ملایم بشویید، سپس آن را داخل ظرفی غیرفلزی با شش تا هشت لیوان آب خیس کنید و پس از ۲۴ ساعت آن را داخل مخلوط کن بریزید و هم بزنید.
مخلوط به دست آمده که حاصل خرد شدن کامل زرشک سیاه است را با استفاده از پارچه‌ای صاف کنید و برای نگهداری در ظرفی شیشه‌ای بریزید.
روش دوم: یک کیلوگرم زرشک آبگیری خریداری کنید. آن را با آب سرد بشویید و آبکش کنید. مقداری آب را روی شعله گاز قرار دهید تا به نقطه‌ی جوش برسد، سپس آن را از روی شعله بردارید و زرشک‌های شسته شده را داخل آن بریزید. نباید زرشک را درون آب ریخته و روی شعله قرار دهید، زیرا علاوه بر از بین رفتن خواص زرشک، مزه‌ی آن هم به تلخی می‌زند. بعد از آن‌که زرشک‌ها را درون آب جوش ریختید، در قابلمه را بگذارید و پس از سرد شدن درون یخچال قرار دهید و تا ۲۴ ساعت صبر کنید.
پس از سپری شدن زمان مورد نظر، آب زرشک غلیظ و گوارای شما آماده است و باید پس از صاف کردن آن با آبکش و گرفتن آب تفاله‌ی زرشک‌ها، آن را درون یخچال نگه دارید و هر زمان که خواستید مقداری از آن را نوش جان کنید.
خواص ریشه و ساقه‌ی زرشک
– صفرابر و مسهل است.
– کبد را پاک و تقویت می‌کند.
– عملکرد دستگاه گوارش را منظم می‌کند.
– سو‌هاضمه را از بین می‌برد.
– بی‌اشتهایی را برطرف می‌کند.
– برای رفع یبوست مفید است.
– در درمان یرقان و زردی موثر است.
– نقرس و روماتیسم را برطرف می‌کند.
– خانم‌هایی که بین دو عادت ماهانه خونریزی دارند، باید برای برطرف کردن آن از ریشه و ساقه‌ی زرشک استفاده کنند.
– آن‌هایی که مبتلا به ورم طحال هستند، می‌توانند برای معالجه از این گیاه کمک بگیرند.
– واریس را درمان می‌کند.
– برای معالجه بواسیر نافع است.
– برای برطرف کردن سوزش ادرار مفید است.
– فشار خون را پایین می‌آورد.
– برای شست‌وشوی چشم، می‌توانید از جوشانده‌ی ریشه و ساقه‌ی زرشک استفاده کنید.
خواص برگ زرشک
– آب آوردگی بدن را برطرف می‌کند.
– اسهال‌های مزمن را درمان می‌کند.
– برگ زرشک مقدار زیادی ویتامین C دارد، بنابراین در درمان بیماری اسکوربوت مفید است.
– جویدن برگ زرشک، باعث محکم شدن لثه و دندان می‌شود.
– در موقع آنژین و گلودرد، دم کرده‌ی برگ زرشک را غرغره کنید.
جوشانده‌ی زرشک
مقدار ۱۰ تا ۲۰ گرم پوست ریشه، ساقه یا میوه‌ی زرشک را در یک لیتر آب بریزید و آن را به جوش آورید، سپس آن را از روی اجاق بردارید و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند. این جوشانده را صاف کرده و با شکر یا عسل شیرین کنید. مقدار مصرف روزانه‌ی آن سه فنجان، در فاصله‌ی بین غذاهاست.
تنتور زرشک
این تنتور را می‌توانید از فروشگاه‌های گیاهان دارویی یا برخی از داروخانه‌ها خریداری کنید. مقدار مصرف آن ۱۰ تا ۲۰ قطره، سه بار در روز است.
دم کرده‌ی زرشک
مقدار ۴۰ گرم زرشک را در یک لیتر آب جوش بریزید و بگذارید ۱۰ دقیقه بماند، سپس آن را با شکر یا عسل مخلوط کنید. مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله‌ی بین غذاهاست.
عوارض جانبی
– طبیعت زرشک سرد و خشک است و در کتاب‌های طب سنتی آورده شده برای کسانی که سرفه می‌کنند، مفید نیست.
– علایم سمی بودن زرشک شامل گیجی، خون‌دماغ، اسهال، تحریک کلیوی و نفریت است.
– بهتر است هر روز صبح ناشتا (قبل از طلوع آفتاب) و شب موقع خواب یک لیوان آب زرشک میل کنید تا بدن در هضم آن دچار مشکل نشود.
– مصرف مقدار زیاد زرشک یا ریشه، ساقه و برگ آن برای زنان باردار مناسب نیست، زیرا رحم را تحریک می‌کند و ممکن است باعث سقط جنین شود.
– مصرف زیاد این گیاه به مدت طولانی می‌تواند سبب ناراحتی معده و روده‌ها شود و جذب ویتامین‌های گروه B را در بدن مختل کند.
یبوست : علل ، علائم ، پیشگیری و درمان یبوست مزمن
یبوست : علل ، علائم ، پیشگیری و درمان یبوست مزمن تهیه شد
یبوست مزمن به خودی خود یک بیماری جدی تلقی نمی شود اما بی توجهی به آن و عدم تلاش برای درمان آن می تواند عوارض و بیماری های مهمی را به همراه داشته باشد.
کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج یا دشواری در دفع مدفوع به مدت چند هفته یا بیشتر را یبوست مزمن گویند. چنانچه دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته صورت گیرد، شخص دچار این مشکل شده است. اگرچه شکل مزمن این بیماری بسیار رایج است، اما این عارضه مانع انجام وظایف روزانه‌ی برخی اشخاص می‌شود و همچنین باعث می‌شود تا فرد هنگام دفع فشار زیادی را تحمل کند و بروز نشانه‌ها و علائم دیگری را تجربه کند.
در یبوست شدید یا مزمن با توجه به علت اصلی دامن زننده به این عارضه درمان یبوست تجویز می‌شود؛ هر چند در بعضی موارد هیچ دلیلی یافت نمی‌شود.
علائم یبوست مزمن
- اجابت مزاج به میزان کمتر از سه بار در هفته.
- وجود مدفوع سفت و گلوله گلوله.
- مدفوعی که به سختی دفع می‌شود.
- داشتن اجابت مزاج دردناک.
- احساس عدم تخلیه کامل پس از اجابت مزاج.
- باد کردن شکم، سر درد و کاهش اشتها
سه دلیل رایج برای یبوست مزمن
– جذب آب زیاد از کولون هنگام عبور مدفوع از روده بزرگ می تواند به ایجاد توده دفعی سخت، خشک و در نتیجه یبوست مزمن منجر شود.
– برای جلو رفتن توده دفعی در داخل کولون به سمت مقعد، ماهیچه های کولون دائما انقباضاتی را انجام می دهند. تغییر عملکرد این عضلات می تواند به ایجاد توده مدفوعی سفت و در نتیجه یبوست مزمن منجر شود.
– گرفتگی و انسداد روده بر اثر یک توده یا تومور نیز می تواند دلیل یبوست مزمن در فرد باشد.
عوامل یبوست مزمن
– عوامل مربوط به شیوه زندگی نظیر کمبود فیبر در غذا، مصرف کالری زیاد، بی‌تحرکی و کم آبی.
– داروها از جمله آنتی‌اسیدهای حاوی آلومینیوم، داروهای “مهار کننده های کانال کلسیم” مانند آدالات که از جمله برای درمان فشارخون بالا به کار می‌روند، آنتی‌هیستامین‌ها یا داروهای ضدحساسیت، داروهای ضد افسردگی سه‌حلقه‌ای مانند ایمی‌پرامین، داروهای مخدر مانند کدئین، داروهای ضد التهاب غیراستروییدی مانند آسپیرین، ایبوپروفن و غیره، داروهای ضدکولینرژیک و ضد پارکینسون.
-مکمل‌های غذایی از جمله مکمل‌های آهن و کلسیم.
– بیماری های غدد درون‌ریز شامل دیابت و کم کاری تیروئید.
– اختلالات متابولیسم،نظیر میزان کم پتاسیم و میزان بالای کلسیم خون.
– بیماری های عصب‌شناختی مانند ام‌اس یا اسکلروز متعدد، پارکینسون و بیماریهای نخاع.
– اختلالات روانشناختی شامل افسردگی و اضطراب.
– بیماریهای روده شامل تومورها، سندرم روده تحریک پذیر، بیماریهای التهابی روده، تنگ شدن مجرای دفع ( بر اثر ایجاد جوشگاه زخم) و بیماریهای راست‌روده.
– بارداری: یبوست در بارداری یکی از عوارض متداول حاملگی و ناشی از عامل‌های متعدد است
پیشگیری و درمان یبوست مزمن
موفقیت درمان به معنای افزایش تعداد دفعات اجابت مزاج نیست، بلکه به معنی راحتی عمل دفع است. برای رسیدن به این هدف هر فرد مبتلا به یبوست باید عادات زندگی خود را تغییر دهد. در صورت نیاز به کمک بیشتر، پزشک می‌تواند برای شما داروهای ملین تجویز کند.
شیوه زندگی: تغییرات ساده در عادات روزمره می تواند بسیاری از موارد یبوست را درمان کرده یا از بروز آنها پیشگیری کند. در مورد سبک زندگی چهار نکته اهمیت زیادی دارد:
فیبر در رژیم غذایی: یبوست مزمن در جوامع به اصطلاح “بدوی” که از غذاهای سنتی غیر تصفیه شده استفاده می‌کنند، نادر است، اما در جوامع صنعتی شیوع زیادی دارد. عامل اصلی در این میان فیبر است. فیبر غذایی ترکیبی از نوع کربوهیدرات‌های با مولکول پیچیده است که در غلات سبوس‌دار، برگ ها و ساقه گیاهان، مغزها، دانه‌ها، میوه‌ها و سبزیجات است، اما در هیچ غذای حیوانی یافت نمی‌شود. از آنجایی که فیبر غذایی به وسیله دستگاه گوارش انسان هضم نمی‌شود، کالری زیادی ندارد، اما هنوز برای سلامتی بسیار ارزشمند است.
ورزش: ورزش انتقال مواد دفعی را از روده تسهیل می‌کند. به همین دلیل است که کسانی که عادت به ورزش کردن دارند، کمتر به سرطان مبتلا می‌شوند. همچون غذای پرفیبر ورزش نیز دارای فواید زیادی به جز جلوگیری از یبوست است. ورزش خطر بیماری قلبی، سکته مغزی، فشار خون بالا، چاقی، دیابت، اختلال نعوظ و بسیاری مشکلات دیگر را کاهش می‌دهد. برای سلامتی قلب‌تان و همچنین کارکرد روده‌های‌تان هر روز به طور مرتب ورزش کنید. نیم ساعت پیاده روی در روز برای شروع عالی است.
مایعات:دکترها دیگر عقیده ندارند که هر کس روزانه به هشت لیوان آب احتیاج دارد. اما هرکس با یبوست مزمن باید روزانه ۶ تا هشت لیوان آب بنوشد.
یک عادت خوب: همیشه به محض احساس دفع به توالت بروید. نگهداشتن مدفوع پیامی غلط برای روده های‌تان به همراه دارد. به علاوه هر روز وقتی را به گذرانیدن در توالت اختصاص دهید. از آنجایی که این کار کولون را تحریک می کند؛ چند دقیقه بعد از صرف غذا بهترین زمان است. با توجه به اینکه که چای و قهوه، کولون را تحریک می‌کند، بهترین زمان دفع برای خیلی از مردم پس از صرف صبحانه است. به ویژه اگر آنقدر با هوش بوده باشند که با صبحانه شان غلات سبوس دار مصرف کنند.
درمان دارویی یبوست مزمن
داروها می‌توانند در درمان یبوست مزمن موثر باشند. با این وجود شما باید تنها زمانی از دارو استفاده کنید که با وجود پرداختن به ورزش و مصرف غذای پرفیبر هنوز یبوست داشته باشید.
اولین اقدام می‌تواند استفاده از رژیم غذایی پرفیبر و داروهای حجیم‌کننده مدفوع نظیر پسیلیوم یا متیل‌سلولز باشد که در صورت نیاز مکمل فیبر غذایی شما هستند.
توصیه مهم:اگر فردی هستید که از یبوست مزمن و یا دوره های یبوست تناوبی رنج می برید، بهتر هست هرچه سریع تر به پزشک مراجعه کرده و علت این وضعیت را بیابید.
منبع: نبض ما